W świetle dynamicznie rozwijającego się rynku elektromobilności, pytanie o obowiązek stosowania wyłączników różnicowoprądowych (RCD) w stacjach ładowania nie jest wyłącznie kwestią techniczną. To pytanie, które sięga głębiej: do fundamentów bezpieczeństwa, odpowiedzialności prawnej inwestora oraz zgodności z wymogami UDT. Jako dyrektor sprzedaży w firmie dostarczającej kompleksowe rozwiązania ładowania, regularnie odpowiadam na pytania: „czy muszę mieć RCD?”, „jaki typ?”, „gdzie go zamontować?”. W tym artykule rozwiewam wszelkie wątpliwości na podstawie aktualnego stanu prawnego.
Obowiązek stosowania RCD w stacjach ładowania
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Energii z dnia 26 czerwca 2019 r. (Dz.U. 2019 poz. 1316), każdy punkt ładowania musi być wyposażony w środki ochrony różnicowoprądowej o znamionowym prądzie różnicowym nieprzekraczającym 30 mA. Obowiązek ten jest jednoznaczny i nie przewiduje wyjątków.
Wyjątkowość tego przepisu polega na jego uniwersalnym zastosowaniu: nie ma znaczenia, czy mowa o stacji ogólnodostępnej, prywatnej, AC czy DC. Dotyczy on wszystkich punktów ładowania, które stanowią element infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego i prywatnego.
W praktyce oznacza to, że każda stacja ładowania musi być zabezpieczona RCD o odpowiednich parametrach. Jest to zarówno wymóg bezpieczeństwa, jak i zgodności z wymogami Urzędu Dozoru Technicznego.
Czy rozporządzenie było nowelizowane?
Wielu inwestorów pyta, czy od czasu wejścia w życie wspomniane rozporządzenie uległo zmianie. Odpowiedź brzmi: nie. Stan prawny tego aktu wykonawczego pozostał niezmieniony od 2019 roku.
Jednak warto zaznaczyć, że nowelizacji uległa sama ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która wprowadziła m.in. nowe obowiązki dla zarządców nieruchomości (np. art. 12b) oraz wymogi infrastrukturalne dla budynków niemieszkalnych z dużą liczbą miejsc postojowych (wchodzące w życie 1 stycznia 2025 r.). Jednak żadna z tych zmian nie dotyka bezpośrednio kwestii wyłączników różnicowoprądowych.
Typ wyłącznika RCD a rodzaj stacji
Dobór odpowiedniego typu wyłącznika różnicowoprądowego zależy od charakterystyki prądu ładowania:
- Typ A – stosowany przy prądach przemiennych (standardowe instalacje domowe i niektóre wallboxy AC)
- Typ B – wymagany, gdy istnieje ryzyko wystąpienia składowych prądu stałego (np. przy ładowarkach DC lub niektórych AC z przekształtnikami)
- Typ F – wariant pośredni, coraz częściej spotykany w nowoczesnych stacjach AC
Co istotne, wiele nowoczesnych ładowarek ma wbudowane układy detekcji prądów upływu DC (np. 6 mA), co pozwala na zastosowanie RCD typu A zamiast droższego typu B. Wymaga to jednak jednoznacznego potwierdzenia od producenta.
Praktyczne aspekty instalacyjne
W praktyce, wyłącznik różnicowoprądowy może być:
- Zainstalowany wewnątrz stacji ładowania (jeśli producent przewidział i potwierdził zgodność z normami)
- Zainstalowany w rozdzielnicy zasilającej stację (najczęstszy przypadek przy prostszych instalacjach lub wallboxach)
Uwaga: jeśli używany jest zabezpieczenie typu B, musi być ono odpowiednio przystosowane do współpracy z instalacją. Czasami warto rozważyć rozwiązanie zlokalizowane w oddzielnej obudowie IP65.
Konsekwencje braku RCD
Brak zastosowania wymaganego zabezpieczenia RCD:
- Może zostać uznany przez UDT za niezgodność formalno-techniczną, uniemożliwiając odbiór stacji
- Może skutkować odpowiedzialnością inwestora lub projektanta w przypadku porażenia prądem lub pożaru
- Może być podstawą do odmowy wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela
Zgodność z normami: PN-EN i IEC
Wymagania dot. RCD są zgodne z normami:
- PN-HD 60364-7-722:2019-03 „Instalacje elektryczne niskiego napięcia – Wymagania szczegółowe dla instalacji ładowania pojazdów elektrycznych”
- IEC 61851-1 – podstawowa norma opisująca systemy ładowania EV
Normy te potwierdzają konieczność stosowania zabezpieczeń RCD jako standardu ochrony porażeniowej.
Rola projektanta i wykonawcy
Odpowiedzialność za dobór i lokalizację RCD spoczywa na projektancie instalacji elektrycznej. Wykonawca zaś odpowiada za prawidłowe wykonanie i pomiary. Dokumentacja powykonawcza powinna jednoznacznie wskazywać typ i parametry zastosowanego RCD.
Dla kogo ten obowiązek?
Nie tylko dla deweloperów i dużych operatorów. Przepis ten obowiązuje również:
- Osoby prywatne montujące wallbox przy domu
- Wspólnoty mieszkaniowe
- Firmy instalujące punkty ładowania dla floty
- Wykonawców i projektantów systemów ładowania
Podsumowanie
Obowiązek stosowania wyłączników różnicowoprądowych w stacjach ładowania wynika bezpośrednio z obowiązującego rozporządzenia Ministra Energii z 2019 r. Choć od tamtej pory przepisy nie uległy zmianie, wciąż wielu inwestorów i wykonawców bagatelizuje ich znaczenie. W praktyce to nie tylko kwestia zgodności z prawem, ale i realnego bezpieczeństwa użytkownika.
W dobie rosnącej liczby instalacji ładowania – od osiedli mieszkaniowych po magazyny i floty dostawcze – edukacja techniczna i rzetelne planowanie to klucz do sukcesu. W Greenkick wierzymy, że mądre planowanie techniczne zaczyna się od znajomości przepisów. To właśnie ta filozofia mędrca kształtuje nasze podejście do każdego projektu.