Dynamicznie rozwijająca się innowacyjna gospodarka wprowadza do naszego życia coraz to nowe produkty, które jeszcze niedawno były nam całkowicie obce, a teraz stają się nieodłącznym elementem codzienności. Pojawianie się tych nowych przedmiotów wymusza konieczność ich analizy, między innymi pod kątem obowiązujących przepisów podatkowych. W przypadku obiektów budowlanych szczególnie istotna jest kwestia ewentualnego opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Często pojawiają się wątpliwości, czy dany obiekt podlega regulacjom prawa budowlanego i podatkowi od nieruchomości (nawet częściowo), czy też jest urządzeniem technicznym, którego te przepisy nie obejmują. Przykładem takich obiektów są stacje ładowania samochodów elektrycznych, którym poświęcimy ten artykuł.
Stacja ładowania – czyli co dokładnie?
Z perspektywy przepisów ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych regulujących opodatkowanie podatkiem od nieruchomości podstawowe znaczenie ma ustalenie, czy dany obiekt stanowi obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, ponieważ tylko taki obiekt może stanowić budynek lub budowlę podlegające opodatkowaniu. W pierwszej kolejności ustalmy zatem, czym jest stacja ładowania samochodów elektrycznych i jak można zakwalifikować ją z perspektywy przepisów prawa budowlanego.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż urządzenia do ładowania samochodów elektrycznych funkcjonują w różnych wariantach. Dopuszczając się pewnego uproszczenia i ograniczając nasze rozważania w tym zakresie wyłącznie do kwestii mogących mieć znaczenie z perspektywy podatkowej należy wskazać, że stacje różnią się pomiędzy sobą nie tylko mocą, ale również sposobem posadowienia (lub jego brakiem). Pod tym względem wyróżnić można stacje wiszące (stanowiące wyposażenie budynku, przytwierdzone do jego konstrukcji np. w garażu), wolnostojace (posadowione na fundamencie poza budynkiem) oraz przenośne (nie posadowione na stałe w jednym miejscu).
Pojęcia „punktu ładowania” oraz ,,stacji ładowania” posiadają swoje definicje legalne zawarte w ustawie z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (dalej: u.e.p.a.). Zgodnie z art. 2 pkt 17 u.e.p.a. przez punkt ładowania rozumie się urządzenie umożliwiające ładowanie pojedynczego pojazdu elektrycznego, pojazdu hybrydowego i autobusu zeroemisyjnego oraz miejsce, w którym wymienia się lub ładuje akumulator służący do napędu tego pojazdu. Przepisy dzielą je na punkty ładowania o normalnej mocy (punkt ładowania o mocy mniejszej lub równej 22 kW, z wyłączeniem urządzeń o mocy mniejszej lub równej 3,7 kW zainstalowanych w miejscach innych niż ogólnodostępne stacje ładowania, w szczególności w budynkach mieszkalnych) oraz punkty ładowania o dużej mocy (punkt ładowania o mocy większej niż 22 kW).
Jednocześnie zgodnie z art. 2 pkt 27 u.e.p.a. przez stację ładowania rozumie się:
- urządzenie budowlane obejmujące punkt ładowania o normalnej mocy lub punkt ładowania o dużej mocy związane z obiektem budowlanym,
lub
- wolnostojący obiekt budowlany z zainstalowanym co najmniej jednym punktem ładowania o normalnej mocy lub punktem ładowania o dużej mocy,
wyposażone w oprogramowanie umożliwiające świadczenie usług ładowania wraz ze stanowiskiem postojowym oraz w przypadku, gdy stacja ładowania jest podłączona do sieci dystrybucyjnej w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, instalacją prowadzącą od punktu ładowania do przyłącza elektroenergetycznego.
Z powyższych przepisów wynika, że przez ,,punkt ładowania” należy rozumieć urządzenie techniczne – stację ładowania samochodu elektrycznego, która samodzielnie pozostaje poza zakresem zainteresowania prawa budowlanego. Obiektem budowlanym może być natomiast „stacja ładowania”, która jest wyposażona w „punkt ładowania”.
Należy zauważyć, iż przytoczona definicja stacji ładowania nie zawiera odesłania do przepisów prawa budowlanego, przy czym posługuje się pojęciami „urządzenie budowlane” oraz ,,wolnostojący obiekt budowlany”, którymi posłużył się ustawodawca w przepisach u.p.b. Urządzenie budowlane posiada definicję legalną w u.p.b. i można przyjąć, że definicja ta powinna być używana również na gruncie u.e.p.a. oraz znaleźć zastosowanie do ustalania kwestii związanych z opodatkowaniem podatkiem od nieruchomości (6). Zgodnie z art. 3 pkt 9 u.p.b. urządzeniem budowlanym jest urządzenie techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki.
Pojęcia „punktu ładowania” oraz ,,stacji ładowania” posiadają swoje definicje legalne zawarte w ustawie z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (dalej: u.e.p.a.).
Definicję stacji ładowania będącej urządzeniem budowlanym mogłaby spełnić, na gruncie prawa budowlanego, ładowarka budynkowa tj. urządzenie techniczne związane z obiektem budowlanym (budynkiem), zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z przeznaczeniem (przesłankę tę można uznać za spełnioną uznając, że funkcją garażu jest m.in. zasilanie samochodu elektrycznego), o ile uznamy, że jest ona podobna do wskazanych w przepisie „przyłączy i urządzeń instalacyjnych”.
Nieco bardziej skomplikowana jest kwestia ,,wolnostojącego obiektu budowlanego”, albowiem przepisy u.p.b. nie definiują pojęcia „,wolnostojący”, przy czym posługują się tym terminem np. wymieniając „wolno stojące instalacje przemysłowe” lub ,,urządzenia techniczne” jako przykład budowli. W doktrynie prawa podatkowego wskazuje się, że przez wolnostojące urządzenie techniczne należy rozumieć takie urządzenie, które nie jest połączone przestrzennie z żadnym obiektem budowlanym, a więc zarówno z budynkiem jak i budowlą (np. fundamentem).
Analiza przepisów u.e.p.a. może prowadzić do wniosku, że autorzy przepisów wyróżniając obok
stacji będącej urządzeniem budowlanym (a więc ładowarki budynkowej) stację ładowania będącą wolnostojącym obiektem budowlanym, mieli prawdopodobnie na myśli stacje wolnostojące. Należy przy tym wskazać, iż te ostatnie zawsze posiadają fundament, a więc nie stanowią wolno stojących urządzeń technicznych wymienionych w definicji budowli zawartej w u.p.b.
Wydaje się więc, że na gruncie u.e.p.a. przez ,,wolnostojący obiekt budowlany” należy rozumieć po prostu stację ładowania zlokalizowaną poza budynkiem, również w sytuacji, gdy jest posadowiona na fundamencie, a więc odmiennie niż przyjęło się interpretować pojęcie ,,wolno stojący” na gruncie podatku od nieruchomości.
Czy od stacji ładowania należy się podatek?
Z perspektywy podatku od nieruchomości powinniśmy ustalić czy któryś z typów stacji ładowania samochodów elektrycznych stanowi opodatkowaną budowlę, którą zgodnie z definicją zawartą w art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. stanowi obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Zgodnie z definicją budowli na gruncie u.p.o.l. jak również przepisów u.p.b. do których definicja ta się odwołuje, urządzenia techniczne nie stanowią budowli podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, przy czym budowlę mogą stanowić ich części budowlane oraz fundamenty. Wyjątkiem od tej zasady jest urządzenie techniczne stanowiące urządzenie budowlane, przy czym mając na uwadze orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, odnosi się to wyłącznie do urządzeń technicznych literalnie wskazanych w definicji urządzenia budowlanego z art. 3 pkt 9 u.p.b.: przyłączy i urządzeń instalacyjnych, w tym służących oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków. Przykładowo, jak podnosi się w orzecznictwie, nie stanowią opodatkowanych budowli transformatory oraz urządzenia redukcyjno-pomiarowe gazu, ponieważ zbyt mocno różnią się od urządzeń wskazanych w art. 3 pkt 9 u.p.b.
Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie będą podlegać ładowarki przenośne. Przede wszystkim nie stanowią one obiektów budowlanych (nie są skonstruowane z użyciem materiałów budowlanych) oraz nie są związane z obiektem budowlanym (a więc nie można ich uznać za urządzenie budowlane). Nie posiadają również części budowlanych/fundamentów, które można by uznać za budowle. Jednocześnie fakt, iż są podłączane do sieci energetycznej z oczywistych względów nie może powodować uznania ich za podlegający opodatkowaniu element tejże sieci – są jedynie urządzeniem technicznym wykorzystującym energię elektryczną.
W przypadku stacji wiszących typu wallbox, funkcję ich części budowlanej/fundamentu pełni konstrukcja budynku, w którym są zainstalowane. Ponieważ budynek stanowi na gruncie podatku od nieruchomości odrębny przedmiot opodatkowania (opodatkowany od swojej powierzchni użytkowej), wartość części budowlanej nie powiększa w tym przypadku podstawy opodatkowania budowli. Przepisy u.e.p.a. jako jeden z typów stacji wymieniają stację ładowania będącą urządzeniem budowlanym, nie oznacza to jednak automatycznie możliwości uznania stacji powiązanej z budynkiem za urządzenie budowlane będące opodatkowaną budowlą. Jak wskazano powyżej byłoby to możliwe tylko jeśli stacja byłaby urządzeniem wprost wskazanym w definicji urządzenia budowlanego z art. 3 pkt 9 u.p.b. Jeśli zgodnie z linią orzeczniczą NSA transformatory i urządzenia redukcyjne gazu są nie dość podobne do „przyłączy i urządzeń instalacyjnych” by opodatkować je podatkiem od nieruchomości, to należy uznać że tym bardziej podatkiem nie można objąć stacji ładowania samochodów elektrycznych.
Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości wystąpi zatem wyłącznie w przypadku stacji wolnostojących (czyli „stacji ładowania będących wolnostojącymi obiektami budowlanymi” zgodnie z nomenklaturą u.e.p.a.). Nie będzie opodatkowaną budowlą samo urządzenie ładujące („punkt ładowania” zgodnie z u.e.p.a.), które podobnie jak w przypadku ładowarek przenośnych i budynkowych stanowi niepodlegające regulacji prawa budowlanego (oraz podatkowi od nieruchomości) urządzenie techniczne. Tym co odróżnia jednak ładowarki przenośne i wolnostojące jest posiadanie przez te ostatnie fundamentów. Fundament pod urządzenie techniczne, jako budowla wymieniona literalnie w definicji budowli z art. 3 pkt 3 u.p.b., podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości od swojej wartości.
Należy mieć przy tym na uwadze, że zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 4 u.p.o.l. podatkowi od nieruchomości nie podlegają grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych w rozumieniu przepisów o drogach publicznych oraz zlokalizowane w nich budowle – z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż utrzymanie dróg publicznych lub eksploatacja autostrad płatnych. Potencjalnie zatem można by rozważyć, czy fundament pod stację wolnostojącą zlokalizowaną w pasie drogowym drogi publicznej nie kwalifikuje się do wyłączenia z zakresu opodatkowania podatkiem od nieruchomości, pod warunkiem uznania że usługa ładowania samochodu wpisuje się w zakres działalności polegającej na utrzymaniu drogi publicznej/eksploatacji autostrady płatnej.
Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości wystąpi zatem wyłącznie w przypadku stacji wolnostojących (czyli „stacji ładowania będących wolnostojącymi obiektami budowlanymi” zgodnie z nomenklaturą u.e.p.a.). Nie będzie opodatkowaną budowlą samo urządzenie ładujące (,punkt ładowania” zgodnie z u.e.p.a.).
Dla określenia ewentualnego obowiązku podatkowego w przypadku stacji ładowania nie powinny mieć co do zasady znaczenia przepisy u.p.b. regulujące proces budowlany. Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 8a u.p.b. pozwolenia na budowę nie wymaga budowa stacji ładowania oraz punktów ładowania w rozumieniu w rozumieniu u.e.p.a. z wyłączeniem infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego. Nie oznacza to jednak, że fundamenty pod stacje wolnostojące nie stanowią budowli w rozumieniu przepisów prawa budowlanego.
Podsumowanie
Ustalając czy dana stacja ładowania samochodów elektrycznych wiąże się z obciążeniem podatkiem od nieruchomości należy w pierwszej kolejności ustalić z jakim typem stacji mamy do czynienia. Zarówno ładowarki przenośne jak i stacje wiszące nie posiadają elementów, które mogłyby zostać uznane za budowle na gruncie przepisów o podatku od nieruchomości. Jedynie w przypadku stacji wolnostojących opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jako budowla podlegać może ich fundament, przy czym w każdym przypadku poza zakresem opodatkowania znajduje się urządzenie ładujące.
Dla traktowania stacji ładowania na potrzeby podatku od nieruchomości nie ma znaczenia sposób ich zakwalifikowania w rejestrze środków trwałych. Przepisy u.p.o.l. posiadają własne definicje przedmiotu opodatkowania (odwołujące się do prawa budowlanego), a więc dla podatku od nieruchomości nie ma znaczenia, do jakiej grupy KST podatnik zakwalifikuje stację ładowania ważne są wyłącznie jej cechy konstrukcyjne (w szczególności fakt zlokalizowania poza budynkiem i posiadania fundamentu).